فروشگاه فایل

فروشگاه فایل ارزان

فروشگاه فایل

فروشگاه فایل ارزان

این فروشگاه در زمینه فروش تحقیق،مقاله،پروژه ،ودیگر کار های تحقیقاتی برای آنها که میخواهند از زندگی لذت بیشتری ببرند فعالیت میکند.

بایگانی
کلمات کلیدی

معماری (سازه در معماری) 14 ص

معماری (سازه در معماری)

دانلود معماری (سازه در معماری)

دانلود تحقیق معماری (سازه در معماری) 14 ص

دانلود تحقیق معماری (سازه در معماری)

دانلود تحقیق در مورد معماری (سازه در معماری) 14 ص

دانلود تحقیق در مورد معماری (سازه در معماری)

تحقیق معماری (سازه در معماری) 14 ص

تحقیق در باره معماری (سازه در معماری)

معماری مزار تاج محل 90 ص

معماری مزار تاج محل

معماری

دانلود تحقیق معماری مزار تاج محل 90 ص

دانلود تحقیق معماری مزار تاج محل

دانلود تحقیق در مورد معماری مزار تاج محل

تحقیق معماری مزار تاج محل 90 ص

تحقیق معماری مزار تاج محل

تحقیق در مورد معماری معماری مزار تاج محل

بررسی معماری معماری مزار تاج محل

معمار بزرگ میس وندروهه 44 ص

دانلود معمار بزرگ میس وندروهه 44 ص

دانلود تحقیق معمار بزرگ میس وندروهه 44 ص

دانلود تحقیق معمار بزرگ میس وندروهه

دانلود تحقیق در مورد معمار بزرگ میس وندروهه

تحقیق و بررسی معمار بزرگ میس وندروهه

تحقیق معمار بزرگ میس وندروهه

تحقیق در مخورد معمار بزرگ میس وندروهه

تحقیق در باره معمار بزرگ میس وندروهه

معماری پست مدرن 14 ص

معماری پست مدرن

ددانلود ارزان فایل مقاله بررسی واژه اصلاحات

mirza khan | سه شنبه, ۲۶ دی ۱۳۹۶، ۱۱:۰۳ ب.ظ
اصلاح در لغت عرب ضد افساد شمرده و اصلاح شی‌ء بعد از آن افساد آن را به اقامه و برپاداشتن آن معنا کرده‌اند در فرهنگ‌نامه‌ سیاسی و اقتصادی و نیز در لغت‌نامة دهخدا، اصلاحات به مجموعة تغییرهایی گفته‌ می‌شود که در جهت بهبود اوضاع اجتماعی، در چارچوب نظام تثبیت شده انجام می‌گیرد در قرآن کریم، واژة اصلاح و افساد و مشتقات این دو مکرر به کاررفته است در اصطل
دسته بندی تاریخ و ادبیات
فرمت فایل doc
حجم فایل 31 کیلو بایت
تعداد صفحات فایل 43
مقاله بررسی واژه اصلاحات

فروشنده فایل

کد کاربری 15785

مفسد به کسی گفته می‌شود که از تحقق آموزه‌ها و احکام الهی جلوگیری کند. علامة طباطبایی در ذیل آیة ۲۰۵ سورة بقره: و اذا تولی سعی فی الارض لیفسدفیها؛ «و چون برگردد (یا ریاستی یابد) بکوشد تا در زمین فساد کند» – که درباره منافقان وارد شده – می‌نویسد:
مقصود از فساد، فساد در تشریع است؛ زیرا خداوند آن چه را در دین وجود دارد، برای اصلاح اعمال بندگان تشریع کرده است تا در نتیجه آن، اخلاق و ملکات نفوس آنان را اصلاح کند و به سبب آن، جان انسان و جامعة بشی اصلاح شود و انسان‌ها به سعادت در دنیا و آخرت دست یابند.
بر این اساس، اصطلاحات در قرآن نیز به معنای تغییر در جهت بهبود اوضاع اجتماعی است؛ با این تفاوت که از دیدگاه قرآن، بهبود وقتی پدید می‌آید که احکام خداوندا اجرا شود.
حضرت امیر (ع) نیز واژة اصلاح و مشتقاتش آن را در خطبه‌ها و کلمات خود مکرر به کاربرده و بیش‌تر به معنای لغوی آن را اراده کرده است؛ ولی در موار دی که مقصود وی به اصلاحات اجتماعی ناظر بوده، کلمة اصلاحات را در همان مفهوم قرآنی‌اش به کار برده است. امام هدف از حکومت خود را چنین بیان می‌دارد:
بار خدایا! تو می‌دانی، آن چه از ما سرزد، نه برای همچشمی بود و نه رقابت در قدرت و نه خواستیم از این دنیا ناچیز چیزی افزون به چنگ آوریم؛ بلکه می‌خواستیم نشانه‌های دین تو را که دگرگون شده بود، بازگردانیم و بلاد تو را اصلاح کنیم تا بندگن ستم دیده‌ات در امان مانند و آن تعطیل شده بود، جاری گردد.


  • mirza khan

دانلوود ارزان فایل فایل لایه باز سه عدد گل رز زیبا - psd

mirza khan | پنجشنبه, ۲۱ دی ۱۳۹۶، ۱۰:۴۱ ب.ظ
  • mirza khan

دانلوود ارزان فایل اعتیاد به مواد مخدر در جوامع مختلف

mirza khan | پنجشنبه, ۲۱ دی ۱۳۹۶، ۱۰:۴۱ ب.ظ
مقدمه بیان مسئله دیدگاه‌های نظری دقیق مهمترین نظریات انحرافات علل اعتیاد از نظر فریمان و اسکات علل اعتیاد از نظر «فایت استون
دسته بندی علوم اجتماعی
فرمت فایل doc
حجم فایل 13 کیلو بایت
تعداد صفحات فایل 15
اعتیاد به مواد مخدر در جوامع مختلف

فروشنده فایل

کد کاربری 15785

مقدمه

زندگی اجتماعی انسان تحت حاکمیت قواعد و هنجارهای اجتماعی است. اگر ما از قواعدی که انواع رفتار را در زمینه‌های معینی به عنوان رفتارهای مناسب و رفتارهای دیگری را به عنوان رفتارهای نامناسب تعریف می‌کنند، پیروی نمی‌کردیم، فعالیتهایمان دستخوش هرج و مرج می‌گردید.

از سوی دیگر زندگی اجتماعی انسان با پدیده‌های اجتماعی نمود می‌یابد. پدیده‌های اجتماعی در واقع واقعیت‌هایی هستند که جزء ذاتی زندگی اجتماعی بشر می‌باشند. حال اگر برخی از این پدیده‌ها در وضعیتی قرار گیرند که از سوی جامعه، منفی تلقی شوند، ممکن است که در حیات مطلوب اجتماعی اثر نامناسب گذارده و یا آن را تهدید نمایند. اما باید دانست که تلقی منفی از یک پدیده اجتماعی در همه جوامع یکسان نیست و شاید معدودی از این پدیده‌ها را بتوان یافت که وجود آنها در تمام یا اغلب جوامع همراه با تلقی منفی باشد. همچنین در یک جامعه خاص نیز تشخیص مثبت یا منفی بودن یک پدیده در میان گروه‌ها یا افراد مختلف، لزوماً یکسان نمی‌باشد. در این میان تلقی رهبران سیاسی جامعه، فراتر از یک تلقی فردی بوده و به مقدار زیادی در روند حیات جامعه تأثیر دارد.

اعتیاد به مواد مخدر یکی از مسائل مبتلا به امروز جهان است. پدیده‌ای است که بیش از پیش نسل امروز و فردا را تهدید به نابودی می‌کند و این امر تقریباً درد جدیدی است، روزی نیست که سمینارها و کنفرانس‌هایی با شرکت عده‌ای صاحب نظران دنیا در زمینه‌های جرم شناسی، روان شناسی، جامعه شناسی و… تشکیل نگردد و در پی از بین بردن این درد بی‌درمان نباشند. ولی از آنجا که در فکر شناخت زمینه‌های اعتیاد بر نمی‌آیند غالباً طرق درمان پیشنهادی آنان نیز چاره درد نمی‌کند. این است که می‌بینیم هر روز بر تعداد معتادین چه در ایران و چه در جهان افزوده می‌گردد.


  • mirza khan
آشنایی با کودکان و دانش آموزان ناشنوا و نیمه شنوا تعریف نا شنوایی علل وانواع ناشنوایی اختلالات شنوایی در کلاس های عادی و وظیفه استادان روشهای آموزش و پرورش دانش آموزان ناشنوا
دسته بندی علوم اجتماعی
فرمت فایل doc
حجم فایل 15 کیلو بایت
تعداد صفحات فایل 16
نگاهی کوتاه به: کودکان و دانش آموزان ناشنوا

فروشنده فایل

کد کاربری 15785

کودکان و دانش اموزان نا شنوا اگر چه در حقیقت به خاطر نقص شنوایی از نظر رشد کلی ( رشدهوشی ) عموما از دانش آموزان نا بینا ضعیف تر هستند ، اما مانند آنان بسهولت قابل تشخیص و شناسایی نیستند . از جمله مشکلات اساسی آنان در زمینه گویایی است .

اختلالات گویایی نتیجه ای است از نقص شنوایی ، البته بجز در مواردی که اختلالی در دستگاه صوتی فرد بوجود می آید . دانش آموزان نا شنوا نه تنها ازنظر رشد عمومی ضعیف هستند بلکه در طول زندگی از نظر مهارت های برقراری ارتباط زبانی ، مانند درک مفاهیم و معانی کلمات ، صحبت کردن ، خواندن و نوشتن همواره دچار اشکال عمده و کندی قابل ملاحظه ای هستند . از آنجایی که زبان عامل مهمی است در بر قراری روابط اجتماعی و آموزش و یاد گیری علوم مختلف ، بدیهی است که مشکل دانش آموزان نا شنوا به مراتب بیشتر از صرف نقص حس شنوایی است . البته کودکانی که بطور موقت شنوایی خود را از دست می دهند و یا آنانی که با استفاده از وسایل کمک شنوایی از قبیل سمعک نقص شنوایی خود را جبران می نمایند ، چندان نیاز به معلم و آموزش وپرورش استثنایی ندارند . لازم است اولیای چنین کودکانی به شیوه ای مطلوب راهنمایی شوند تا از مراقبت های لازم پزشکی و خدمات سنجش شنوایی و غیره بهرمند گردند . در هر حال در کلاس درسنیز باید تسهیلات ضروری جهت سازگاری هر چه بیشتر دانش آموز فراهم گردد . معمولا درحدود 5 در صد از کل کودکان سنین مدرسه رو در مقایسه با دیگر کودکان به نحوی دارای درجاتی از نارسایی های شنوایی هستند ، از این گروه 5 در صد ، در هر ده نفر یک یا دو نفر می بایست تحت پوشش آموزش وپرورش استثنایی قرار گیرند . در برنامه های آموزشی وپرورشی و درمانی دانش آموزان نا شنوا، همکاری های همه جانبه مسئولان ومتخصصان مختلف از جمله اولیاء ،پزشکان ، روانپزشکان و معلمان ویژه گفتار درمانی و . . . ضروری است .


  • mirza khan
  • mirza khan

دانلوود ارزان فایل آسیب شناسی اجتماعی چیست؟

mirza khan | پنجشنبه, ۲۱ دی ۱۳۹۶، ۱۰:۴۰ ب.ظ
فهرست هدفها و مقاصد آسیب شناسی اجتماعی فرهنگ ویژگیهای فرهنگ عناصر اساسی فرهنگ انواع هنجارها تعریف کجروی اجتماعی ملاکهای تشخیصی کجرویهای اجتماعی انواع کجرویهای اجتماعی خانواده بنیانهای اجتماعی کجرویها ناسازگاری جامعه با ارگانیسم انسانی ناسازیهای درونی جامعه نظریه های جامعه شناختی کجرویها نظریه کنترل اجت
دسته بندی علوم اجتماعی
فرمت فایل doc
حجم فایل 32 کیلو بایت
تعداد صفحات فایل 43
آسیب شناسی اجتماعی چیست؟

فروشنده فایل

کد کاربری 15785

آسیب شناسی اجتماعی چیست ؟

آسیب شناسی اجتماعی مفهوم جدیدی است که از علوم زیستی گرفته شده و مبتنی بر تشابهی است که دانشمندان بین بیماریهای عضوی و آسیبهای اجتماعی (کجرویها ) قائل می شوند . در واقع ، با شکل گیری و رشد جامعه شناسی در قرن نوزدهم میلادی ، بهره گیری از علوم مختلف برای بیان فرایند های اجتماعی نیز معمول گردید و در نتیجه بسیاری از اصطلاحها و واژه های رایج در علوم دیگر چون زیست شناسی ، علوم پزشکی ، زمین شناسی و مانند ان در جامعه شناسی نیز به کار گرفته شد که از جمله می توان” آسیب شناسی اجتماعی” را نام برد .

هدفها و مقاصد آسیب شناسی اجتماعی

هدفها و مقاصد آسیب شناسی اجتماعی را می توان به شرح زیر طبقه بندی کرد :

  1. مطالعه و شناخت آسیب های اجتماعی و علل و انگیزه های پیدایی آنها ، زیرا تشخیص درست دردها ، نخستین شرط چاره جویی و بیش از نیمی از درمان است ، درد تشخیص نا داده را درمان نتوان کرد . بی شک هرگونه ساختن بدون شناختن ، تیر در تاریکی رها کردن است .
  2. پیشگیری از وقوع انحرافات اجتماعی و جرم در جامعه به منظور بهسازی محیط زندگی جمعی و خانوادگی . ازآنجا که پیشگیری همواره ساده تر ، علمی تر و کم هزینه تر از درمان است ، دارای اهمیت بسیار می باشد .
  3. درمان کجروان اجتماعی با بکار گیری روشهای علمی و استفاده از شیوه های مناسب برای قطع ریشه ها و انگیزه های این کجرویها .
  4. تداوم درمان برای پیشگیری و جلوگیری از بازگشت مجدد انحرافات اجتماعی وم بررسی شیوه های باز پذیری اجتماعی کجروان .

در واقع ، آسیب شناسی اجتماعی خاستگاه اختلالها ، بی نظمی ها و نا بسامانیهای اجتماعی است . اگر در جامعه ای هنجارها مراعات نشود ، کجروی پدید می آید و رفتار آسیب می بیند . مطالعه علمی این گونه نابسامانیها و ناسازیها را در جامعه انسانی آسیب شناسی اجتماعی می گویند .


  • mirza khan
فهرست مطالب مقدمه بیان مسئله اهمیت موضوع هدف از انجام تحقیق فایدة عملی تحقیق ادبیات موضوع تاریخچه خشونت علیه زنان در جهان خشونت علیه زنان به یونان خشونت علیه زنان در اسپانیا جایگاه زن در میان اعراب ( خشونت علیه زنان ) خشونت علیه زنان در فرانسه خشونت علیه زنان در انگلستان خشونت علیه زنان در آمریکا تاریخچه خشونت در ایران
دسته بندی روانشناسی و علوم تربیتی
فرمت فایل doc
حجم فایل 53 کیلو بایت
تعداد صفحات فایل 88
شناخت پیدا کردن نسبت به نگرش مردان در مورد خشونت نسبت به زنان

فروشنده فایل

کد کاربری 15785

مقدمه

آسیب ناشی از خشونت شوهران از فشارهایی است که بر زنان وارد می شود . نگاهی سریع و گذار به به تاریخ نشان دهندة عظمت آلام و مصائبی است که به واسطه خشونت مردانه ایجاد شده است . اینگونه خشونت در جنگها ، شکنجه ها و ارتکاب ضرب و شتم مردان در حق مردان زنان ، و کودکان نمود دارد . ضرب و شتم زنان در عین ارزش تلقی شدن در جوامع متداولترین شکل خشونت فیزیکی ، خشونت روانی ، خشونت اجتماعی ، خشونت اقتصادی و خشونت جنسی ، برداشتهای خشونت آمیز نسبت به زن بازتابی است از ارزشها و عقاید اعضا اجتماع که اغلب چندین نسل را در بر می گیرد . و محصول سنتها ، آداب و رسوم : عقاید مذهبی ، قوانین حقوقی و به عبارتی دیگر محصول فرهنگ جامعه است . از عواملی که تبیینهای خشونت مردانه مورد توجه قرار گرفته است . اقتصاد ، مذهب ، خانواده عوامل شخصی بیولوژیکی می باشد .

الگوهای فرهنگی تاریخی نه تنها خشونت مردان را تحریم نکرده بلکه آن را تشویق نموده است هر چه از نظر فرهنگی خشونت پذیرفته تر باشد و مورد تشویق قرار گیرد در نتیجه این نگرش در مردان برای اعمال خشونت تقویت می شود و نتیجه آن اعمال خشونت توسط مردان در انواع گوناگون علیه زنان می باشد . تا زمانی که فرهنگ جامعه تغییر نکند و نگرش مردان نسبت بر خشونت علیه زنان تغییر نکند پدیدة خشونت علیه زنان ادامه خواهد داشت .

متأسفانه در جامعه کنونی ما هنوز خشونت علیه زنان به وسیلة آداب و رسوم ، نگرشهای سنتی و تفاسیر مذهبی توجیه می شود تا حد زیادی این واقعیت پنهان نگه داشته می شود . حتی خود زنان نیز بر اثر فشارهای سنتی هزاران ساله این واقعیت را به عنوان سرنوشت گریز ناپذیر خود پذیرفته اند و برای بسیاری از زنان این مسئله عادی تقلی می شود .

بنابراین در درجة اول باید فرهنگ ما تغییر کند و بالتبع آن نگرش افراد نسبت به خشونت علیه زنان تغییر کند .

در این تحقیق به این سؤال پرداخته شده است که نگرش مردان معلم شاغل شهر تویسرکان نسبت به خشونت علیه زنان چگونه است ؟


  • mirza khan
آموزش شرایط عمومی پیمان بصورت سوال و جواب سوالات فصل بندی شده سوالات تستی نمونه سوال کاربردی قابل استفاده جهت اساتید،دانشجویان،مهندسین،مهندسین مشاور و پیمانکاران
دسته بندی عمران
فرمت فایل docx
حجم فایل 150 کیلو بایت
تعداد صفحات فایل 30
نمونه سوالات نشریه 4311 شرایط عمومی پیمان-تست-همراه با پاسخ

فروشنده فایل

کد کاربری 4141

شرایط مندرج در قرارداد از دو گروه عمده تشکیل شده است یکی شرایط عمومی و دیگری شرایط خصوصی پیمان. شرایط عمومی، شرایط عمومی حاکم بر پیمان را تعیین می کند که در تمامی قراردادها به طور یکسان بوده و متشکل از ۵۴ ماده می باشد. این قانون به تعهدات تبعی غیرقابل تغییر و عام حاکم بر قرارداد گفته می شود. در واقع شرایط عمومی یک چارچوب کلی است که بسیاری از تکالیف، حقوق و مسئولیتهای کارفرما و پیمانکار در آن قید شده است.


  • mirza khan
این پاورپوینت در مورد اصول طرح و برنامه ریزی کسب و کار در 145 اسلاید زیبا شامل اصول طرح و برنامه ریزی کسب و کار،روش تدوین طرح و برنامه کسب و کارکسب و کاربرنامه کسب و کارپلن کسب و کارطرح کسب‌وکار چیستفلسفه پیدایی طرح کسب و کاراجزای اصلی برنامه کسب و کار و می باشد
دسته بندی بازاریابی و امور مالی
فرمت فایل pptx
حجم فایل 538 کیلو بایت
تعداد صفحات فایل 145
پاورپوینت اصول طرح و برنامه ریزی کسب و کار

فروشنده فایل

کد کاربری 15813

این پاورپوینت در مورد اصول طرح و برنامه ریزی کسب و کار در 145 اسلاید زیبا شامل اصول طرح و برنامه ریزی کسب و کار،روش تدوین طرح و برنامه کسب و کار,کسب و کار,برنامه کسب و کار,پلن کسب و کار,طرح کسب‌وکار چیست,فلسفه پیدایی طرح کسب و کار,اجزای اصلی برنامه کسب و کار و .... می باشد.

قسمتی از متن:

طرح کسب‌وکار حاوی برنامه‌های کاربردی است، مانند برنامة مالی، برنامة تولیدی، برنامة بازاریابی، ساختار سازمانی و غیره.

*طرح تجاری نقشه ای است که مسیر حرکت کارآفرین را به تفصیل نشان می دهد.

انسان های بیشماری دارای افکار و تصورات ذهنی خلاقانه و خاصی می باشند که برای عملیاتی کردن آن نیاز به مطرح ساختن آن به غیر دارند ، اما به دلیل عدم توانایی در تصویر سازی آن هیچگاه موفق به پیاده سازی افکار خود نمی گردند . باید باور داشت اگر این افراد توانایی پیاده سازی تصورات ذهنی خود را داشته و یا می داشتند امروز شاید در زمره موفقترین انسانها بوده و باعث تغییر مسیر زندگی خود می شدند .

در مقابل انسان هایی نیز بودند که می توانستند این تصورات را به واقعیت تبدیل نمایند اما به دلیل سرعت تغییرات در عصر کنونی که به عصر عدم تداوم شهرت یافته که در آن اندوخت ها وتجارب گذشته لزوما تضمین کننده آینده نمی باشد و با پیچیده تر شدن تجارت و بازارها حضور و بقا در عرصه های داد و ستد و تجارت تخصصی تر گشته و به تبع آن تبدیل کردن ایده ها به واقعیت و به محصولات و خدمات به تنهایی امکان پذیر نمی باشد و نیاز به شریک و یا سرمایه گذاری در اینگونه طرح ها به یک نیاز راهبردی و گسترده در عصر حاضر مبدل گشته است.

برنامه کسب و کارروش اجرای یک فعالیت تجاری در یک دوره

زمانی مشخص را بیان می‌کند که شامل بخشهای گوناگون از

جمله بازاریابی و توجیه اقتصادی طرح می باشد

*

برنامه‌ریزی خوب می‌تواند:

*با تعیین چشم‌انداز و رسالت شرکتی، مدیریت را در دستیابی به اهداف کوتاه و بلند‌مدت یاری می‌دهد.
*کارآفرین را در ادارة کسب‌وکار راهنمایی کند؛
*در پیشرفت و بهبود کار کمک نماید؛
*از بروز اشتباههای زیانبار جلوگیری کند؛
*فرآیند‌های مختلف کسب و کار را بهینه‌سازی کرده و از اتلاف مواد اولیه، کار و سرمایه جلوگیری نماید؛
*در طرح تجاری به سه سوال اساسی زیر پاسخ می دهیم :

هم اکنون در کجایم؟ به کجا می رویم؟ چطور به آنجا برویم؟

*طرح کسب‌وکار، مهمترین سند نوشته ‌شده‌ای است که تمام جنبه‌های مختلف کسب‌وکار را پیش از راه‌اندازی آن بررسی می‌کند.
*
*

  • mirza khan

دانلود ارزان فایل تحقیق مدرسه 70 ص

mirza khan | جمعه, ۱۵ دی ۱۳۹۶، ۱۱:۰۲ ب.ظ
مدرسه 70 ص
دسته بندی معماری
فرمت فایل docx
حجم فایل 54 کیلو بایت
تعداد صفحات فایل 84
تحقیق مدرسه 70 ص

فروشنده فایل

کد کاربری 7612

تحقیق در مورد مدرسه دارای 84 صفحه و با فرمت ورد و قابل ویرایش

مدرسه

تاریخ نخستین گونه

مدرسه را به طور خلاصه می‌توان: مؤسسه‌ای برای آموزش عالی تعریف کرد که در آن علوم سنتی اسلامی- حدیث، تفسیر، فقه و جز آن – آموزش داده می‌شود. این نوع مؤسسات آموزشی به طور مرسوم مسکونی هستند. مدرسه، بر خلاف انواع عمده بناهای اسلامی، حاصل دست و پنجه نرم کردن فرهنگ نوپای اسلامی با تمدن‌های همجوار در آن قرن (قرن اول هجری) نیست. آنگونه که سنت‌های هزار ساله دنیاهای کلاسیک و خاور نزدیک کهن از طریق امپراطوری‌های بیزانس و به روی معماری مسجد، مناره و مقبره بر جا گذارده بودند. ولی مدرسه، پاسخی به نیازهای معینی از جامعة اسلامی بود؛ مدرسه طراحی شده بود تا در خدمت یک نهاد کاملا ابداعی قرار گیرد. افزون بر آن، مدرسه مخلوق تمدنی خودباور، شکل یافته و نزدیک به اوج توفیق خود بود: نخستین مدارسی که از آنها در متون یاد می‌شود مدارس قرن دهمی خاور ایران است. در این زمان معماری اسلامی سبک‌های خود را توسعه داده و فکر تبدیل‌پذیری انواع بنا به یکدیگر نیز – با همین درجه اهمیت امری شناخته شده بود که رباط‌های تونسی نشانگر آن است. از این رو معماران قرن دهم برای الهام، اختیار جستجو در معماری خود را داشتند. ممکن است این تبدیل‌پذیری، همانگونه که می‌توان از حدیث منقول از ابوهریره استنباط کرد، در اعتقاد فرد مسلمان ریشه دوانده باشد: «هر کس به قصد تعلیم و تعلم نیکیها به مساجد ما گام نهد بسان مجاهدان فی سبیل‌الله است». بدین طریق فعالیتهای آموزشی، عبادی و به خصوص جهادی به یکدیگر پیوسته‌اند. عملا، بعضی از ریشه‌های مبهم مدرسه چنین به ذهن متبادر می‌سازد که نمونه‌های اولیه این مدارس چیزی جز نهادهای دولتی نبوده‌اند، که برای این امر خاص طراحی شده و در همین جهت عمل می‌کردند.

این نهاد به آرامی و با گامهایی طبیعی رشد کرد، و احتمالا متداول شدن آن به واسطة تغییر عمده‌ای بود که در شیوة آموزش به وجود آمد. در سده‌های نخستین اسلام اطلاعات صرفاً به طریق دیکته به شاگردان منتقل می‌شد. از قرن دهم، اگر پیش از آن نباشد، این شیوه آموزش همراه با تشریح و تفسیر «تدریس» شد که به نوبة خود با مباحثه و مناظره توأم بود. بدیهی است که مسجد برای چنین امری، فضایی مناسب نبود و این هم درست نبود که طلاب فقیر در مناره مسجدی بخوابند که در آن درس می‌خواندند. در آغاز، مدرسه اطاقی در خانه خود مدرس بود و طبعا مراد از آن صرفا فراهم آوردن فضایی برای درس خواندن طلاب بود نه اینکه در آن بخوابند. نمی‌توان به دقت گفت که چند سال طول کشید تا این حالت منتهی به تدبیری تا حدی رسمی و دائمی گردید. ولی شواهد بدست آمده از کاوشهای مورخین امروزی که بر روی دوره‌های پیش از عهد سلجوقی کار می‌کنند، دلالت بر این امر دارد که دورة حیات «پیش ازتاریخ» مدرسه حداقل به یک قرن و نیم پیش از زمانی برمی‌گردد که سلاجقه به مدرسه شکل یک نهادی رسمی دادند. به هر حال، بسیار بعید به نظر می‌رسد که این مدارس اولیه اساساً بناهایی عمومی بوده باشند. تعداد آنها خود دلالت بر این واقعیت دار. به سال 416/6-1025 بیش از بیست مدرسه در شهر کوچک ایالتی ختال گزارش داده شده که هر کدام از آنها دارای موقوفاتی نیز بوده‌اند. حرکت تبلیغی کرمیه، که در سدة دهم و یازدهم در بخش خاوری ایران از قدرت زیادی برخوردار بود، تمایلات سیاسی و مذهبی مشخصی داشت و مدارس و خانقاههای متعددی از سوی پیروان آن فرقه ساخته شد. غزنویان نیز موقوفاتی را به مدارس اختصاص می‌دادند تا اسلام را در سرزمین معاندین کافر غور، احتمالا از طریق اعزام هیئت‌هایی از سوی کرمیه، انتشار دهند.

این گونه بنیادها، بیش از همه باید در بستر سنت پایدار شده مدرسه‌سازی در شهرهای بزرگ ایران شرقی دیده شود. بهترین مورد مستندسازی شده آن نیشابور است که در آنجا حدود سی و هشت مدرسه پیش از تأسیس نظامیه بزرگ آن شهر (حدود 450/1068) گزارش شده است. ظاهرا قدیمی‌ترین آنها، که در منابع از آن یاد شده، مدرسه میان داهیه است. این مدرسه احتمالا در پایان قرن نهم بنیان گذارده شده و بولیه (Bulliet) دلایل قانع‌کننده‌ای آورده تا ثابت کند که آن نخستین مدرسه نبوده است. بعضی از این بناها یا توسط معلمینی بر پا شده که در آن آموزش می‌داده‌اند، یا توسط اهل تصوف، یا توسط ثروتمندان برجسته‌ای که گاه تولیت مدرسه را در طول قرنها به اعضای خاندان خود می‌سپردند. اتصال مدرسه به خانة بانی آن امری معمول بود و گاه خود خانه تبدیل به مدرسه می‌شد. غالبا مدرسه در جوار و یا درون مسجدی قرار می‌گرفت و بانی و یا مدیر آن می‌توانست در آن دفن شود. برخی از مدارس نیشابور چون تحت توجهات حاکم وقت بوده‌اند، لذا دارای اهمیت خاصی هستند. مثلا پیش از سال 372/3-982، مدرسه این فورک را حاکم سیمجوری ایجاد کرد؛ برادر محمود غزنوی مدرسه السعیدی/ سعدیه را به سال 390/1000-999 بنیان گذارد؛ طغرل بیگ، سلطانی سلجوقی، مدرسه سلطانیه را به سال 437/6-1045 ساخت. در قرن بعد نیز می‌باید دیگر شاهزادگان سلجوقی مدارسی را در مرو، بغداد، اصفهان و همدان ساخته باشند. بدین ترتیب بنظر می‌رسد که مقدم بر سرمایه‌گذاری حکومت، این نوع بناها دارای سابقه‌ای قابل توجه بوده‌اند و نمونه‌هایی که شاید قدیمی‌ترین مدارس باقیمانده از گذشته باشند- نظیر بنای سمرقند منتسب به 3/4 ابراهیم اول قره‌خانی (60-444/68- 1052)، مدرسه معروف خواجه مشهد در تاجیکستان که مشابه و شاید هم عصر بنای قبلی است- نمایانگر این نکته هستند، ولی برنامه ساختمانی در مقیاس عظیم و با اهداف سیاسی مشخص، که توسط نظام‌الملک آغاز شد، اساسا پدیده‌ای نو بود.


  • mirza khan